WAT POFT DE SCHAT (DEEL V)

En dan is het alweer vrijdag; de enige dag van de week waar er kip of vlees geserveerd wordt.
Dat heuglijke feit wordt gecombineerd met pilau; als ik het goed heb is dat een portugese rijstschotel die via de vroegere kolonies Mozambique en Angola ook de rest van Afrika veroverd heeft.
Vandaag zaterdag uitgenodigd op een BBQ op de middag en eentje 's avonds en tussendoor nog op een babyborrel.
Ik maak er geen foto's van maar u weet allemaal wel wat deze dag me zal brengen...


Peter Ntumbo, een van onze bewakers schept een flink bordje op. Dat moet ook als je een hele dag op een stoeltje naast de poort moet zitten. Naast hem staat Theresia, onze magazijnier voor vlees, zuivelproducten en campingmateriaal.


Amyri , een van de mekaniekers, heeft ook al grote honger. En koud heeft ie het ook al...


Op een rijtje, Zablon die onze inventaris bijhoudt, Felix die de computers beheert, mijn rechterhand Tito met veertien jaar ervaring binnen het bedrijf en tenslotte Wilfred die gratis en voor niets zes maand voor ons komt werken om wat ervaring op te doen in de computerwereld.

pilau met koude groentjes, katchumbari genoemd...

Mijn absolute favoriet, Dorothea, de magazijnier voor kantoorbenodigdheden en alle dranken. Is - volgens mij - licht autistisch en net daarom heel geschikt voor haar job. Ik kan me ook heel goed inleven in haar denkwijzes.... Hoe zou dat toch komen?
Dorothea kent ongeveer alle hoeveelheden van haar uitgebreide voorraden op ieder moment van de dag uit het hoofd.
Ze begon in het bedrijf als schoonmaakster en komt misschien binnenkort op het bureau werken alhoewel ze nog nooit een computerklavier aangeraakt heeft. Dorothea kennende zal dat eerder als een uitdaging dan als een hindernis gezien worden...



Allemaal samen aan tafel. Theresia, de magazijnier; Felix de IT man, Anthony van het onderhoud. Dan helemaal terug naar Tito de tuinman en tenslotte Tito Pallangyo Maporomoko...

WAT TAPT DE SCHOFT (DEEL IV)

Donderdag, de enige dag die in Kisawhili niet op "dag" eindigt maar bizar genoeg de arabische naam Al Hamisi mee gekregen heeft, is opnieuw een hoogdag voor me.
Tot afgrijzen van velen, tot genoegen van mij en van een paar leden van stammen die dichtbij Lake Victoria wonen, krijgen we op donderdag makande.
Makande is een dikke pap met mais en bonen. Het is puur zetmeel maar ik lust er wel... euh... pap van.
De eerste keer dat ik blootgesteld werd aan een flink bordje makande ben ik in de namiddag met een rooie kop en opspelende ingewanden naar huis gebracht.
Gebracht inderdaad want mijn been durfde ik niet meer over het zadel van mijn motor heffen...

Nu ben ik gewend aan de brij en is donderdag iedere keer weer een dag om naar uit te kijken.

eenpansgerechten. Het scheelt altijd in de afwas...

met een stukje avocado erbij. Wordt in stukjes gesneden en onder de makande gemengd.

met een pikant sausje erbij is het helemaal feest op donderdag....


Peter (links) en Zablon, nog een onafscheidelijke tweeling. De jongens wassen de auto's en zorgen dat alle drankjes, rollen toiletpapier, sapjes en koekjes in de jeep liggen voor de gasten die op safari vertrekken...

WAT FOPT DE SCHAT (DEEL III)

Woensdag rijstdag.
Net als maan- en vrijdag trouwens.
Vandaag krijgen we een tomatensaus met ajuin, bloemkool en groene boontjes.
Veel valt daar niet over te vertellen....


de grote kookpotten (elke dag wordt gekookt voor zestig tot honderd eters) met de twee uit de kluiten gewassen koks...
Wilfred van de workshop krijgt zijn bordje...

Obeidy Kennedy, door mij steevast aangesproken als President - hij weet nog steeds niet waarom - heeft ooit een zwaar ongeval gehad en is gedeeltelijk verlamd.
Hij is onze derde kok en tegelijk ook afwasser...




Jimmy boy (links) and Georgie boy, de onafscheidelijke "tweeling".
Jimmy kan lezen noch schrijven en heeft de bijnaam "Majani" wat gras of kruid betekent, gezien de altijd afwezige blik in zijn ogen alsof hij "une cigarette qui fait rire" gerookt heeft.
George heeft tot mijn verrassing een heel bijzondere vestimentaire voorkeur. Zijn nieuwste aanwinst is een vrolijk Bugs Bunny T-shirt voor twaalfjarigen en de voorbije weken had ie een roze gebreid mutsje op dat niet zou misstaan in een modeshow van Walter Van Beirendonck...

Beiden zorgen voor het laden van de trucks en voor de dagelijkse karweitjes.

WAT PAFT DE SCHOT? (DEEL II)

Op dinsdag zit de sleur er al wat in.
Het weekend is vergeten, volgende vrijdag is nog veraf en daar past iets ongeinspireerd bij.

De treurige kwak ugali die op mijn bord belandt, doet me altijd aan siliconenlijm denken.
Helaas ben ik alleen met die gedachte want mijn collega's vinden het gewoon heerlijk.
Ugali is het basisvoedsel van de Tanzanianen en is maismeel dat opgelost wordt in kokend water. Peper en zout hoort niet en het hele gebeuren smaakt dan ook naar minder dan niets.
Het vult wel en dat is misschien wel de bedoeling in een land waar veel mensen maar 1 keer per dag eten.
Bij de ugali wordt op dinsdag sukuma wiki geserveerd, een soort van spinazie waarvan de letterlijke vertaling "duw in een week" is. Ik veronderstel dat het een groente is die snel groeit?

de grote baas van de keuken, Halifa. Al even luidruchtig als zijn collega Wasimba die gisteren op de foto stond...


mijn collega's werken onmogelijk grote porties ugali naar binnen. Ik heb er meestal genoeg van na de helft van zo'n bordje...

en zo ziet het er dan uit...



mijn jongens aan de maaltijd...



Alweer helaas een gekanteld filmpje.
Said is een van onze magazijniers. Hij is 52, heeft zes kinderen en is hertrouwd na het overlijden van de moeder van zijn kinderen met een jonge deerne van 23.
Naast hem zit Simon, onze hoofd mechanieker.
Je ziet duidelijk dat de twee van een verschillende stam komen. Said is een Mdigo en komt van Tanga aan de Indische Oceaan waar veel arabische invloeden zijn terwijl Simon een pure Chaga is van Moshi, vlakbij Mount Kilimanjaro

WAT SCHAFT DE POT? (DEEL I)

Iedereen moet eten, dat is hier niet anders.
Alleen zijn de gewoontes, de stijl van de maaltijd naar binnen werken en de ingredienten misschien ietsje anders dan bij moeder thuis in het verre Europa.

Om jullie wegwijs te maken in al het lekkers dat hier geserveerd wordt, krijgen jullie elke dag van deze week wat foto's en filmpjes voorgeschoteld.

Laten we gewoon met maandag beginnen, dat is hier ook de eerste dag van de werkweek.
Om de pijn van het weekendgevoel wat weg te nemen, krijgen we op maandag gelijk al wali na maharagwe voorgeschoteld, mijn lievelingsgerecht.
wali is gekookte rijst - in tegenstelling tot mchele wat staat voor de rijst in zijn oorspronkelijke vorm - zeg nu nog eens dat afrikaanse talen niet rijk zijn - en maharagwe zijn bonen.
Een heerlijke maaltijd en rugwind voor de rest van de dag gegarandeerd; de ideale start om met wat aandrijving door de eerste dag heen te raken...

Kurwa Wasimba, 1 van onze drie uiterst luidruchtige koks blinkt van blijdschap omdat hij op de foto mag tijdens het uitoefenen van zijn werk van barmhartigheid...


wali na waharagwe met een banaan die niet als dessert maar wel samen met de rijst en de bonen wordt gegeten...



Richard Ngwatu toont ons voor hoe het moet...
Met de rechterhand want de linkerhand wordt voor andere "doeleinden" gebruikt...
Misschien gelijk ook wat extra informatie over mijn team.
Richard stapt elke dinsdagavond in de 7 tons truck voor een tocht van meer dan duizend kilometer om onze kampen te bevoorraden over onmogelijk slechte wegen, tussen de kuddes zebra's en wildebeesten...

Naast hem zit Isaac Kimaro, onze chauffeur die alle aankopen in de stad ophaalt samen met zijn onafscheidelijke maatje Ally Rizo.
Isaac heeft het gemak van de lepel al ontdekt.
Hij woont een goeie vijftig kilometer buiten de stad, vertrekt 's ochtends thuis om zes uur en is 's avonds om een uur of zeven terug bij vrouw en kinderen...




Hier hebben we Edward Maura, onze Maasai, tot mijn grote spijt 90 graden gekanteld zonder oplossing om hem terug op zijn benen te krijgen.
Daar ben je dan IT manager voor...

Maura is onze analyst met de voeten diep in de Maasai cultuur geworteld. Hij is razend intelligent, ongemeen grof in zijn uitlatingen, wat hier niet altijd aanvaard wordt en verschrikkelijk grappig.
Als Maura een betoog afsteekt, is het bijna altijd in de vorm van een nieuwsbericht op de radio.
Zijn kleurrijke shuka dragen nog meer bij tot een bizar totaalbeeld.

Wanneer Edward vrijaf neemt, gaat ie zijn koeien hoeden vlakbij de Ngorongorokrater....

SPEL ZONDER GRENZEN

Soms, heel soms vraag ik me ook wel eens hoe het verder moet in een land waar er helemaal anders tegen een mensenleven aangekeken wordt.
Elke dag van de week ben ik wel een paar van mijn medewerkers kwijt aan het bijwonen van een begrafenis.
Het gaat dan meestal om een eerder jonge buur of familielid.
Het is me ook al opgevallen dat de doodsoorzaak of de leeftijd enkel vermeld wordt in de uitzonderlijke gevallen.
Iemand die in een spectaculair ongeval omgekomen is of een opa die de 85 gehaald heeft, daar wordt over gepraat.
Als er niets toegevoegd wordt aan de vraag voor een dagje vrij, kan je de doodsoorzaak zelf al invullen...

Verder is Tanzania nog steeds een van de armste landen ter wereld waar een groot deel van de bevolking moet rondkomen met een dollar per dag.
En tenslotte heeft de wereldwijde economische crisis ook voor slachtoffers gezorgd in dit deel van de wereld.
Toeristisch gerichte bedrijven kregen rake klappen en organiseerden afvloeiingen maar ook bijvoorbeeld de mijnen waar naar Tanzaniet en andere edelstenen gegraven wordt, sluiten een na een de deuren.
Voor het rapalje dat van daar terug naar Arusha afzakt, houdt iedereen zijn hart vast.
Ruwe mannen die niet gestudeerd hebben, voor maanden met hetzelfde zootje in houten barakken leefden en hun werk onder de grond deden waar ongetwijfeld andere regels golden...

Sommige van mijn bezoekers zullen zich Spices en Herbs, een Etiopisch restaurant wel nog herinneren. Vrijdagavond stapten drie gewapende mannen binnen, eentje had zelfs een AK47 bij.
Iedereen werd ongeveer alles afhandig gemaakt, tot sigaretten en aanstekers toe.
Er was net een hele groep jonge advocaten van het tribunaal aanwezig - van wie twee jonge dames de dag erop al terug op het vliegtuig naar hun vaderland zaten - en een meisje was in paniek naar binnen gelopen.
Ze bleef bibberend en huilend haar handtas vasthouden, net naast de grote kooi waar al sinds jaar en dag een grijze papegaai alle geluidjes en stemmen van het restaurant imiteert.
De overvaller vroeg nog een keer om de handtas, het meisje weigerde in totale paniek en dat was meteen het einde van de leuke papegaai.
"Hij wist misschien teveel", is nu de running gag in de stad terwijl je toch de wrange nasmaak op ieders gezicht ziet...

Vorige week kwamen twee mannen langs op het bedrijf om ons een opeiding te geven in vuurbestrijding. Een goed idee nadat in maart 2008 al onze containers uitbrandden.
De dag erop kwam Ezron alleen de betaling ophalen.
Zijn collega was om negen uur 's avonds in een gure buurt van Arusha naar huis gewandeld. Hij had geweigerd zijn geld af te geven en was koudweg doodgestoken.
Ezron vertelde het gebeuren al betrof het een doordeweeks nieuwtje.

Op zondag ging ik naar TGT. Een ober bleek plots moslim geworden te zijn. Hij droeg althans zo'n cilindervormig hoofddekseltje.
Na wat aandringen zagen we zijn schedel.
Hij was aangevallen door een paar kerels met een panga, een groot hakmes, dat wereldwijd berucht werd door de genocide in onze buurlanden.
De buit bedroeg vijftien euro en een telefoon.

Gisteren vertelde de barman van Via Via dat de winkelier bij hem in de straat neergeschoten was voor een pakje telefoonkaarten ter waarde van dertig euro...

De stijl van het wilde westen, rouwdouwers onder elkaar, heeft me altijd al aangesproken; er hangt hier iets van gezonde gekte in de lucht.
Maar nu vraag ik me al een paar dagen af of het wel allemaal zo gezond is...

VERHALEN VERTALEN

Het houdt me allang bezig. De taal, en hoe die vreemde klanken evolueren en een eigen leven gaan leiden.
Nu kwam ik tot de conclusie dat ik misschien best hetzelfde verhaal in het Nederlands vertel en daarna letterlijk vertaal uit het Kiswahili.

Je zal opmerken dat dieren een belangrijke rol spelen in zegswijzen en spreuken.

Daarnaast ben je best niet verbaasd bij uitspraken als "een warme spijker" (zie verder).
Tenslotte hebben wij er anders ook een handje van weg (wat betekent dat nu eigenlijk?) om je een hoedje te lachen (een hoedje lachen, bij god) als iemand anders een wit voetje wil halen (?) door zijn eigen taal op een voetstuk (wat is in 's hemelsnaam een voetstuk?) te plaatsen.

Lidwoorden bestaan niet in het Kiswahili, de derde persoon enkelvoud maakt geen onderscheid naar geslacht en bij een werkwoord wordt de persoonsvorm gebruikt terwijl ook het onderwerp herhaald wordt.
Maar leest u vooral zelf...

Daar gaan we:
Eerst in het Nederlands.

De man wandelde naar huis. Een busje reed hem aan hoge snelheid voorbij. Vorige week was hier nog een ongeval gebeurd.
Maar ach, wat moest gebeuren, zou gebeuren, dat was het onvermijdelijke lot.
Een jongetje keek hem aan en zei: "ik betuig je mijn respect, wijze man."
"Dank je," zei de man.
De man kwam thuis aan.
"Waar is onze zoon", vroeg hij.
"Als je dat wil weten, vraag je dat het best aan zijn broeders in de misdaad, ik zie ginds net de buurjongen lopen." antwoordde zijn vrouw, "je bent trouwens laat terug van je werk."
"Ach," zei de man, "het is druk de laatste tijd en als je toegestemd hebt voor deze taak, dan ga je er ook voor."
De man keek in de kookpotten. Wat hij zag, beviel hem wel: 'varkensvlees' en 'spinazie'.

"Goed dat je tenminste werk hebt," zei zijn vrouw, "de prijzen zijn weer gestegen. Waar eindigt dat?"
"Tja," zuchtte de man, "dat weet niemand".
Een 'vliegtuig' overstemde zijn woorden....


Goed, het verhaaltje slaat natuurlijk nergens op maar laten we nu de letterlijk vertaling uit het Kiswahili bekijken:
Man hij wandelde naar huis. Kleine bus het reed hem voorbij als warme spijker. Gisterenweek was hier nog ongeval gebeurd.
Maar ach, eens dag van dood van baviaan hij komt, worden alle bomen glibberig, dat was onvermijdelijke lot.
Kleine jongen hij keek hem aan en zei: "ik was je voeten, oude."
"Welkom," man hij zei.
Man hij kwam thuis aan.
"Waar is onze zoon," vroeg hij man.
"Als je nieuws wil weten van krokodil, vraag je dat het best aan nijlpaard, ik zie hij ginds net buurjongen lopen," antwoordde hij zijn vrouw, "je bent trouwens laat terug van je werk."
"Ach," zei hij man,"het is druk laatste tijd, en als je aanvaard hebt te trouwen, dan aanvaard je ook om naakt te slapen."
Man hij keek in kookpotten, wat hij zag, beviel hem wel: 'warme stoel' en 'duw in week.'

"Goed dat je tenminste werk hebt," zei hij zijn vrouw, "prijzen zijn alweer gestegen. Waar eindigt dat?"
"Tja," zuchtte hij man, "wie weet wanneer slang hij zwanger is."
Vogel hij overstemde zijn woorden...


Leuk toch?

FAUNA EN FAUNA (Sayari - deel VI)

Nog wat Afrikaanse Filmkes als volwaardig alternatief voor de natuurdocumentaires op saaie en druilerige zondagnamiddagen...

WARM WATER (DEEL III)

...en toen was het dus inderdaad tijd om naar huis te gaan.
Mike moest enkel nog het door mij uitgeleende tentje opvouwen...